Choć wydaje się, że każdy właściciel działek przejętych pod drogi walczy o słuszne odszkodowanie, to zdarzają się przypadki, gdy właściciel zrzeka się swojego roszczenia. Przyczyny mogą być różne – od braku świadomości prawnej po celowe wprowadzenie w błąd. Gdy po latach właściciel próbuje jednak dochodzić swych praw, może pojawić się problem, ponieważ jak wynika z orzecznictwa, możliwe jest skuteczne i ważne zrzeczenie się odszkodowania z tytułu przejęcia nieruchomości drogowej np. przez gminę.
Tego zagadnienia dotyczy jeden z niedawnych wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego.
W rozpatrywanej sprawie problem dotyczył odszkodowania za działkę przeznaczoną pod drogę, która została przejęta przez gminę pod drogę publiczną na podstawie decyzji podziałowej wydanej w 1996 r., jeszcze na podstawie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości.
Po wydaniu decyzji podziałowej nastąpiło zawarcie umowy darowizny pomiędzy właścicielami nieruchomości oraz gminą.
Właściciele wystąpili do starosty z wnioskiem o ustalenie odszkodowania dopiero w 2017 roku. Nie wchodząc w zawiłości sprawy na poszczególnych szczeblach postępowania administracyjnego oraz sądowoadministracyjnego, warto tylko nadmienić, że do ustalenia odszkodowania nie doszło, natomiast sprawa znalazła swój finał przed Naczelnym Sądem Administracyjnym.
NSA stanął przed koniecznością rozstrzygnięcia zagadnienia, czy jest możliwa darowizna działki przeznaczonej pod budowę drogi na rzecz gminy oraz czy taka darowizna jest równoznaczna z zrzeczeniem się odszkodowania. Tym samym sąd odpowiadał na pytanie, czy w ogóle właściciel nieruchomości może zrzec się odszkodowania z tytułu przejścia działki przeznaczonej pod drogę publiczną na rzecz gminy.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że możliwe jest zrzeczenie się przez właścicieli odszkodowania, ale tylko wtedy, kiedy decyzja o podziale stanie się ostateczna. Sąd uznał, że w rozpatrywanej sprawie doszło do podziału nieruchomości, a po tym jak decyzja stała się ostateczna, zawarto umowę darowizny. Umowa darowizny nie została w jakikolwiek sposób odwołana, unieważniona czy zakwestionowana. Tym samym sąd uznał, że znaczenie umowy darowizny zawartej przez właścicieli z gminą polega na tym, że właściciele zrzekli się odszkodowania za przejętą działkę.
Źródło: Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 lipca 2020 r. (I OSK 2896/19)